วันศุกร์ที่ 25 มิถุนายน พ.ศ. 2553

สรรพคุณเภสัช

ยารสประธาน 3 รส

ยารสประธาน เป็นรสหลักและเป็นรสของยาที่ปรุงหรือปสมเป็นตำรับแล้วประกอบขึ้นจากเครื่อง ยาที่ได้มาจากเภสัชวัตถุ อันมี พืชวัตถุ สัตว์วัตถุ หรือ ธาตุวัตถุ เมื่อนำมาปรุงเป็นยาแล้ว จึงรวมรสของเครื่องยา แยกเป็นยารสประธาน 3 รส ดังนี้

1. ยารสเย็น ได้แก่ รสของยาที่ปรุงขึ้นจากตัวยาที่มีรสเย็น เช่น ใบไม้ที่มีรสเย็น เกสรดอกไม้ที่มีรสไม่ร้อน เขี้ยวสัตว์ เขา งา นอ เป็นต้น เมื่อนำมาปรุงเป็นยาแล้ว จะได้ยารสเย็น เช่น ยาเขียว ยาจันทลีลา ยามหากาฬ ยามหานิล เป็นต้น

สำหรับแก้ในทางเตโชธาตุ (ธาตุไฟ) แก้ไข้พิษ ไข้กาฬ ดับพิษร้อนเป็นรสยาประจำในฤดูร้อน แสลงกับโรคลม

2. ยารสร้อน ได้แก่ รสของยาที่ปรุงขึ้นจากตัวยาที่มีรสร้อน เช่น เบญจกูล กะเพรา หัสคุณ เป็นต้น เมื่อนำมาปรุงเป็นยาแล้ว จะได้ยารสร้อน เช่น ยาสัณฑฆาต ยาประสะกานพลู ยาไฟประลัยกัลป์ ยาประจุวาโย เป็นต้น

สำหรับแก้ในทาง วาโยธาตุ (ธาตุลม) แก้ลมกองหยาบ ลมจุกเสียดแน่น แก้ล้มพรรดึก บำรุงธาตุ เป็นรสยาประจำในฤดูฝน แสลงกับไข้ที่มีพิษร้อน

3. ยารสสุขุม ได้แก่ รสของยาที่ปรุงขึ้นจากตัวยาที่มีรสสุขุม เช่น โกฐต่าง ๆ เทียนต่าง ๆ กฤษณา เกสรทั้ง 5 ชะลูด เป็นต้น เมื่อนำมาปรุงเป็นยาแล้วจะได้ยารสสุขุม เช่น ยาหอมเนาวโกฐ ยาหอมอินทรจักร ยาสังข์วิชัย เป็นต้น

สำหรับ แก้ในทางอาโปธาตุ (ธาตุน้ำ) เสมหะและโลหิต แก้ลมกองละเอียด เป็นรสยาประจำในฤดูหนาวแสลงกับไข้ที่มีพิษร้อนจัด

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น